„Co malarz miał na myśli?” to jedno z podstawowych pytań, które padają podczas oglądania dzieł sztuki. Czasami zamiary malarza są oczywiste, czasami dyskusyjne, a zdarza się też i tak, że późniejsze dzieje obrazu kompletnie fałszują intencje artysty. Doskonałym tego przykładem są „Dwie weneckie damy”, które około 1490-1500 r. namalował Vittore Carpaccio.
Dawna japońska architektura słynie z wielkiej elegancji. Jednym z najwspanialszych jej przykładów jest cesarska willa Katsura w Kioto, którą uznaję za najbardziej gustowną arystokratyczną rezydencję świata.
Nie będę ukrywał, że wpływ na moją ocenę ma z pewnością słabość do tradycyjnej japońskiej architektury i tamtejszych ogrodów. Ale na szczęście nie jestem jedynym, który zachwyca się willą z Kioto. Na początku XX wieku wzbudziła ona podziw architektów Zachodu. Niemiec Bruno Taut nazwał ją „cudem świata”, a wielki Frank Lloyd Wright pełnymi garściami czerpał z niej inspirację dla swoich słynnych willi.
Około 4100 lat temu w sumeryjskim mieście Lagasz rządził niejaki Gudea. Było to wówczas jedno z najważniejszych miast Mezopotamii. Z tego, co wiemy o jego władcy, wynika, że poświęcał on dużą wagę rozwojowi rolnictwa i handlu, a zdobyte w ten sposób bogactwa wykorzystywał m.in. na budowę świątyń.
Matthias Grünewald to jeden z najbardziej znanych niemieckich malarzy, choć tak naprawdę nigdy nie istniał. Malarz o tym nazwisku jest dziełem XVII-wiecznego historyka sztuki Joachima von Sandrarta, który w swoim dziele z niezrozumiałych dla nas powodów pomylił nazwisko żyjącego ponad 100 lat wcześniej malarza.
W rzeczywistości Grünewald nazywał się Mathis Gothardt-Neithardt. Nie wiemy gdzie się urodził, kto go uczył, ani kogo on uczył. Nawet podawana w encyklopediach data urodzenia – ok. 1480 – jest tylko domniemaniem.
W 1978 r. robotnicy firmy energetycznej natknęli się podczas prac ziemnych w centrum miasta Meksyk na ważącą 8,5 t okrągłą płaskorzeźbę bogini Coyolxauhqui (na zdjęciu poniżej). Odkryli jednak w ten sposób coś znacznie cenniejszego, bo zaginioną Wielką Świątynię Azteków.
Jak to możliwe, że zapomniano, gdzie stała najważniejsza świątynia azteckiego imperium i jednocześnie największa budowla jego stolicy Tenochtitlan? Wszystkiemu winni są Hiszpanie i czas.
Wśród licznych wspaniałych dzieł egipskich złotników znalezionych między bandażami, w które owinięto mumię Tutanchamona, było wiele naszyjników i pektorałów przedstawiających sokoła. Ptak ten był wizerunkiem Horusa, boga nieba i władzy królewskiej, którego ziemskim wcieleniem był faraon.
Naszyjniki w kształcie sokoła uważano za potężne amulety chroniące przed demonami, złymi siłami, klęskami żywiołowymi, złym losem i wszelkimi innymi niebezpieczeństwami.
21 listopada rokrocznie odbywa się w Wenecji uroczysta procesja dziękczynna za zdrowie miasta. Prowadzona jest po specjalnie przygotowanym moście pontonowym z placu św. Marka przez Wielki Kanał do kościoła Santa Maria della Salute.
Święto jest upamiętnieniem straszliwej plagi, która w latach 1629-1631 zabiła jedną trzecią mieszkańców Wenecji. Władze miasta postanowiły wówczas zbudować jako wotum kościół poświęcony Maryi, czyli właśnie Santa Maria della Salute.
Grobowiec w Mykenach zwany Skarbcem Atreusza to niewątpliwie największe osiągnięcie mykeńskiej architektury. Zbudowano go ok. 1350 r. p.n.e. najpewniej dla jakiegoś niezidentyfikowanego miejscowego władcy. Wiązanie budowli ze zdobywcą Troi Agamemnonem (czasami można spotkać nazwę grób Agamemnona) i jego ojcem Atreuszem nie ma bowiem żadnych podstaw naukowych.
Skarbiec Atreusza to największy ze znanych nam mykeńskich grobowców tolosowych, zwanych też ze względu na kształt ulowymi. Do II w. n.e. był też największym na świecie zadaszonym pomieszczeniem bez podpór. Osiągnięcie Mykeńczyków przebili dopiero Rzymianie, gdy postawili Panteon.
Czytaj resztę wpisu »
W 1880 roku wybitny francuski rzeźbiarz Auguste Rodin otrzymał zamówienie na wykonanie drzwi do planowanego Muzeum Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu. Artysta postanowił nawiązać do „Boskiej Komedii” Dantego. Jego „Brama piekieł” miała być odpowiedzią na tzw. „Wrota Raju”, które ponad 400 lat wcześniej wykonał Włoch Lorenzo Ghiberti.
O Kaplicy Brancaccich we Florencji pisałem już prezentując Tommasa Masaccia, którego freskom miejsce to zawdzięcza swą sławę. Tommaso Masolino (właściwie Tommaso di Cristoforo Fini da Panicale) był jego równorzędnym współpracownikiem w dziele ozdabiania kaplicy. Freski Masolina nie są co prawda tak cenione jak Masaccia, ale i na nie warto zwrócić uwagę.
Najbardziej znanym i chwalonym dziełem Masolina z kaplicy Brancaccich jest „Kuszenie Adama i Ewy” (obok). To bardzo odważny jak na tamte czasy akt, który ukazuje Adama i Ewę pod drzewem poznania dobra i zła. Obraz mocno jeszcze tkwi w gotyku (postaci wciąż są mocno płaskie), ale ma też wiele elementów renesansowych. Z nich najbardziej w oczy rzuca się nagość.
„Manhattan na pustyni”, „najstarsze miasto drapaczy chmur” – takie określenia ukuto dla miasta Szibam w jemeńskiej dolinie Hadramaut. Znajduje się w nim około 500 wieżowców zbudowanych z cegły mułowej i mających 5-9 pięter.
Początki miasta, które było stolicą jemeńskiego królestwa Hadramaut, sięgają II w. n.e. Jednak większość wieżowców ma po 100-200 lat, a najstarszy liczy sobie około 400 lat. Cegła mułowa jest bowiem materiałem bardzo nietrwałym, więc domy wymagają częstych napraw i renowacji. Trudno zatem powiedzieć od kiedy domy w Szibam przybrały formę wieżowców. Nie ma jednak wątpliwości, że są to najwyższe na świecie domy mieszkalne z cegły mułowej.
Piękna a jednocześnie niezwykle tajemnicza rzeźba, którą odkrył w kościele parafialnym w Krużlowej Wyżnej w Małopolsce Stanisław Wyspiański w 1889 r. Dziesięć lat później miejscowy proboszcz przekazał rzeźbę do Muzeum Narodowego w Krakowie. Nie wiemy kto jest jej autorem, gdzie miała pierwotnie stać, ani kiedy dokładnie powstała. Zazwyczaj datuje się ją dość ogólnikowo na ok. 1400 r. bądź I ćw. XV w.
Edgar Degas to jedno z czołowych nazwisk francuskiego impresjonizmu, choć malarz ten nigdy nie był prawdziwym, stuprocentowym impresjonistą, gdyż notorycznie łamał podstawowe malarskie zasady tego ruchu. Używał chociażby w swoich obrazach wyklętych przez impresjonistów czerni, szarości i ziemistych kolorów. Do tego nie zrezygnował ze wzmacniania kształtów konturem i twierdził, że jest po prostu realistą. Jednak to on był jednym z głównych organizatorów słynnej wystawy buntowników z 1874 r., która była kluczowym wydarzeniem w dziejach impresjonizmu.
Świat jest pełen paradoksów. Jedna z najwspanialszych i najbardziej zadziwiających buddyjskich budowli znajduje się w kraju, w którym religią dominującą jest islam. Mowa o Borobudur na indonezyjskiej wyspie Jawa.
Ta niecodzienna budowla powstała w VIII/IX w., gdy na wyspie dominowały pochodzące z Indii hinduizm i buddyzm. Dopiero kilkaset lat później wyparł je przyniesiony przez arabskich kupców islam.
Chimera to ziejący ogniem potwór z greckiej mitologii. Ma ciało lwa, z którego dodatkowo wyrasta głowa kozy a w miejscu ogona jest wąż. Najsłynniejsze przedstawienie tego potwora nie pochodzi jednak z Grecji, ale z ziem Etrusków i uchodzi za arcydzieło brązownictwa etruskiego.
Zdaniem specjalistów rzeźbę wykonano w I połowie IV w. p.n.e. Uważa się, że stanowiła ona część grupy rzeźbiarskiej ofiarowanej jako wotum etruskiemu sanktuarium niedaleko Arezzo. Grupa ta najpewniej przedstawiała mitologiczną walkę greckiego herosa Bellerofonta z chimerą.
Kolejny malarz, który wyprzedził swoją epokę i umarł zanim został doceniony. Wyprzedził ją lekko kubistycznym podejściem do malarstwa. Co prawda „kubizmowi” Cotmana było szalenie daleko do kubizmu XX-wiecznego, ale pewna geometryzacja form i upraszczanie rzeczywistości bardzo mocno przebijało z jego akwarel.
„Most nad rzeką Greta” to jedna z najbardziej znanych obecnie akwarel namalowanych w tym stylu. Zdobi ona wiele encyklopedycznych notek o Cotmanie. Drugim w miarę często reprodukowanym dziełem jest widoczny obok „Akwedukt w Chirk” z ok. 1804 r., który pozwala jeszcze lepiej dostrzec charakterystyczną geometryzację.
Poświęcona św. Piotrowi katedra w Beauvais to jedno z największych osiągnięć gotyckiej architektury, choć nigdy jej nie ukończono. Budowę zaczęto w 1225 r. z szalenie ambitnymi zamiarami. Z tego też powodu po 47 latach pracy gotowy był jedynie chór. Ale za to jaki chór! Jego sklepienie znajduje się na wysokości 48 m. Do teraz żadna katedra nie przebiła tego osiągnięcia.
Chór był imponujący, ale nie dość trwały. W 1284 r. runęła część sklepienia. Budowniczowie jednak nie zrezygnowali. Odbudowali chór, ale przykładając większą wagę do jego wzmocnienia. Stoi do dzisiaj i zachwyca kolejne pokolenia. Dorobił się nawet miana „Partenonu francuskiego gotyku”.
Czytaj resztę wpisu »
„Ja jestem dobrym pasterzem i znam owce moje, a moje Mnie znają, podobnie jak Mnie zna Ojciec, a Ja znam Ojca. Życie moje oddaję za owce.” – tak według św. Jana Jezus mówił swym uczniom.
Motyw Dobrego Pasterza największe triumfy święcił w sztuce wczesnochrześcijańskiej. W swojej pierwotnej wersji przedstawiał nastoletniego Jezusa z owieczką na ramionach. By stworzyć ten wizerunek, starożytni artyści skorzystali ze świetnie im znanego kanonu przedstawiania Hermesa Krioforosa, czyli Hermesa niosącego owcę.
Jacgues-Louis David trafił ze swoim talentem w niezwykłe czasy i długo doskonale sobie w nich radził. W początkach kariery wywijał pędzlem na zlecenie króla Francji Ludwika XVI. Potem robił to samo dla wielkich szych rewolucji francuskiej, a w końcu stał się nadwornym malarzem Napoleona. Miał więc okazję uwieczniać najbardziej dramatyczny okres francuskich dziejów, dzięki czemu jego płótna zdobią niezliczone podręczniki historii.
Dobra passa malarza skończyła się po upadku Napoleona. Bourbonowie nie zamierzali wybaczać artyście malowania dla ich wrogów i uznany „królobójcą” David musiał umykać z Francji. Zamieszkał w Belgii, gdzie żył spokojnie, ale już niczego istotnego nie namalował.
Sans souci to po francusku „bez trosk”. Pałac leży jednak w niemieckim Poczdamie, a nie we Francji. Był letnią rezydencją króla Prus Fryderyka II zwanego Wielkim oraz Starym Frycem. Jak arcytrafnie napisał Antoni Piskadło w „100 najsłynniejszych budowli” jest to prawdziwe „zwierciadło beztroskiego klimatu życia towarzyskiego osiemnastowiecznej arystokracji”.
Postawiony w latach 1745-1747 rokokowy pałac jest budowlą niezwykle lekką i ozdobną. Nie miał być rezydencją zwalającą z nóg. Fryderyk, który własnoręcznie naszkicował ogólny schemat budowli, mawiał o niej „moja mała winnica” i odrzucał propozycje uczynienia pałacu bardziej imponującym.
Czytaj resztę wpisu »
Zapotekowie stworzyli w południowo-zachodnim Meksyku jedną z najstarszych wysoko rozwiniętych kultur w Ameryce. Wykształciła się między 900 a 300 r p.n.e. i kwitła przez wiele kolejnych stuleci. Od 800 r. n.e. zaczyna się jej schyłek. Wielu czytających ten wpis pewno nie zetknęło się z Zapotekami. Wszystko dlatego, że cywilizacje Majów, czy Azteków zgarnęły większość sławy.
Kolejny wielki artysta, który za życia nie zakosztował sławy. Utrzymywał się głównie z urzędniczej posady i zakończył życie w nędzy, ponieważ współczesnych mu Holendrów mało obchodziły jego wiejskie widoki. Nie lepiej było po śmierci artysty. W XVIII w. zdarzało się nawet, że handlarze obrazami usuwali jego nazwisko z obrazów, by wstawiać sfałszowane podpisy znanych malarzy, bo jakiegoś tam Hobbemy nikt nie chciał kupować. Obrazy Holendra były wówczas doceniane tylko w Anglii. Dopiero w połowie XIX w. nazwisko Hobbema zaczęło być znane w całej Europie.
Najsłynniejsza pozostałość rzymskich akweduktów nazywa się Pont du Gard i znajduje się w południowej Francji. Ta piękna konstrukcja prowadząca akwedukt nad doliną rzeki Gardon w dużej mierze odpowiada za powszechne postrzeganie akweduktów jako długich ciągów łuków, na których biegnie kanał z wodą. Prawda jest jednak trochę inna.
Chyba najbardziej egzotyczny i dziwaczny tytuł postu, jaki mi wyszedł w „Cudach” :). Mahabalipuram to miasto w stanie Tamilnadu w południowo-wschodnich Indiach. Słynie z licznych zabytków wczesnośredniowiecznej (VI-IX w.) indyjskiej rzeźby i architektury. Gangawatarana zaś, to monstrualna płaskorzeźba przedstawiająca „zejście Gangesu na ziemię” i jeden z najbardziej znanych zabytków miasta.
Czytaj resztę wpisu »
Ukończony w 2006 r. budynek Szkoły Sztuk Pięknych, Designu i Mediów Uniwersytetu Technologicznego Nanyang w Singapurze to jeden z najwspanialszych przykładów zielonej architektury.
Najbardziej charakterystyczną cechą budowli są pokryte trawą dachy trzech tworzących ją skrzydeł. Niesamowity efekt wzmacnia to, że dachy łagodnie schodzą aż do ziemi. Budynek robi przez to wrażenie wyciętego ze wzgórza.
Czytaj resztę wpisu »
Bagna potrafią kryć niesamowite skarby. W 1902 r. z moczarów w Trundholm w Danii wyciągnięto częściowo zachowany model wozu z dyskiem słonecznym o długości 60 cm.
Całość wykonano z brązu, ale dysk słoneczny jest pokryty dodatkowo złotą blachą. Nie ulega wątpliwości, że artysta, który go wykonał (bądź ich grupa) miał duże pojęcie o swoim fachu.
Nie przepadam za malarstwem Rubensa. Te jego gigantyczne, tłuste, gołe kobiety, te mitologiczne sceny będące kłębowiskiem powyginanych półnagich postaci, to wciskanie gdzie tylko się da udających aniołki niemowlaków, wszystko to zniechęca mnie do dzieł słynnego Flamanda.
“Jedna z tych świątyń – rywalka świątyni Salomona – mogłaby zająć honorowe miejsce obok najpiękniejszych naszych budowli. Jest wspanialsza niż cokolwiek z tego, co zostawiła nam Grecja lub Rzym” – napisał o świątyni Angkor Wat w Kambodży Francuz Henri Mouhot, który w styczniu 1860 roku nadział się na nią w kambodżańskiej dżungli na północ od wielkiego jeziora Tonla Sap.
Poświęconą hinduskiemu Wisznu świątynię zbudowano w latach 1113-1145 na polecenie króla Khmerów Surjawarmana II. Jest najwspanialszą spośród blisko tysiąca świątyń, które Khmerowie postawili w swej stolicy zwanej Angkor (więcej o mieście i jego dziejach w Archeowieściach).
Czytaj resztę wpisu »
Cywilizacja Olmeków kwitła w Meksyku od 1200 do 400 r. p.n.e. Specjaliści często zwą ją „matką kultur mezoamerykańskich”, gdyż Olmekowie jako pierwsi na tych ziemiach stosowali m.in. monumentalną architekturę i rzeźbę, kalendarz oraz najprawdopodobniej pismo.
Z tych wszystkich cywilizacyjnych osiągnięć Olmeków największą sławą cieszą się wielkie rzeźby głów. Znamy ich 17. Stanowią więc malutki procent wśród ogółem 300 odkrytych monumentalnych rzeźb olmeckich. Są jednak w tym gronie elitą.
Cuda Świata z cudaswiata.pl Najnowsze Archeowieści Najnowsze Spojrzenia Najnowsze Antiquitates Najnowsze Hellenika Starożytność, jakiej nie znacie Projekt Julka Spod pędzla | Eternal Anglo Seax (… o Wenus z Willendorfu |
| Eternal Anglo Seax (… o Wenus z Willendorfu |
 | Piotr Mariusz Topoln… o Most Alcantara |
 | Eugeniusz Zdański o Vittore Carpaccio – Dwie… |
 | hejter o Wenus z Milo (Afrodyta z … |
Cuda świata 
